Piękna Madonna

Knurowska figura Matki Bożej z ok. 1420 r. należy do jednej z najpiękniejszych rzeźb tzw. pięknych Madonn z okresu średniowiecza. Obok rzeźby św. Anny Samotrzeciej i św. Wawrzyńca, stanowiła wystrój drewnianego kościółka św. Wawrzyńca.
 
Piękna Madonna z Knurowa, przedmiot kultu wielu pokoleń mieszkańców, była umieszczona w bocznym ołtarzu, gdyż jest typową figura ołtarzową, o czym świadczy płaski tył rzeźby. 

Rzeźba została znaleziona w izbicy knurowskiego kościółka (tuż przed jego przeniesieniem do Chorzowa w 1935 r. ) przez profesora Tadeusza Dobrowolskiego, wybitnego znawcy sztuki oraz twórcy i dyrektora przedwojennego Muzeum Śląskiego. W swojej monografii "Sztuka województwa śląskiego" wyeksponował knurowską rzeźbę na pierwszym miejscu (zobacz: Źródła), gdyż zaliczył Piękną Madonnę z Knurowa do najpiękniejszych rzeźb pochodzących z gotyckich warsztatów śląskich.
 

  

Na przedwojennej ekspozycji w Muzeum Śląskim w Katowicach,
Piękna Madonna z Knurowa była umieszczona wewnątrz fragmentu ołtarza szafkowego.

Zdjęcie z lewej pochodzi z książki Gustawa Morcinka "Śląsk"
(seria Cuda Polski, Wydawnictwo Polskie E. Wegnera, Poznań, lata 30. XX w.).
Zdjęcie z prawej to przedwojenna pocztówka.

 
 
Piękna Madonna z Knurowa przedstawiona została jako Matka Syna Bożego i Zwyciężczyni szatana z Protoewangelii (Rdz 3,15).

Rzeźba wykonana jest z drewna, ma wysokość 113 cm. Madonna stoi na księżycu, który symbolizuje moce piekielne. Pełna ekspresji brzydota twarzy szatana, którego depcze, ma kontrastować z urodą Madonny. Owoc Granatu, trzymany przez Dzieciątko, w ikonografii chrześcijańskiej, symbolizuje błogosławieństwo, łaski i dary Boże.
   
Po II wojnie światowej rzeźba znalazła się w zbiorach Muzeum Archidiecezjalnego w Katowicach, gdzie (wraz z pozostałymi knurowskimi rzeźbami) jest na stałe eksponowana, jako perła tej placówki. Dzięki staraniom dyrektora Muzeum, ks. dr. Henryka Pyki, Piękna Madonna z Knurowa została w 2003 r. poddana (w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie) gruntownej restauracji, odzyskując swój pierwotny blask.
 
 

Piękna Madonna z Knurowa  - stan obecny

 

Rzeźbę można było podziwiać w Muzeum w Gliwicach (Willa Caro) na wystawie "Gliwickie Sacrum" zorganizowanej w ramach III Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego (09.2005 r.).
 
 

Opiekun Izby Tradycji KWK "Knurów" Bogusław Szyguła dziękuje ks. dr. Henrykowi Pyce
 za prelekcję o Pięknej Madonnie (Muzeum w Gliwicach, 17.09.2005 r.)

W dniach 23-27.03.2006 r. czynna była w starym ratuszu w Knurowie, okolicznościowa wystawa "Knurowskie Sacrum", na której można było podziwiać, wypożyczone z Muzeum Archidiecezjalnego w Katowicach, trzy gotyckie rzeźby z drewnianego kościółka św. Wawrzyńca.

Otwarcie wystawy "Knurowskie Sacrum".   Przemawia  ks. dr Henryk Pyka	Otwarcie wystawy "Knurowskie Sacrum".   Od prawej: prezydent Adam Rams, Bogusław Szyguła, przewodniczący Rady Miasta Tomasz Reginek,  ks. dr Henryk Pyka	Gotyckie rzeźby  z drewnianego kościółka św. Wawrzyńca na wystawie "Knurowskie Sacrum".

 

 
 

---

 

 
W ramach obchodów 700-lecia Knurowa, Towarzystwo Miłośników Knurowa wystąpiło z inicjatywą wykonania i sprowadzenia kopii tej rzeźby.

Po dwóch latach starań, 13 marca 2007 r. o godz 13.00 w Pracowni Konserwacji Zabytków VARISELLA ARTE w Krakowie została w "czepku urodzona" kopia Pięknej Madonny z Knurowa. Przy tym doniosłym wydarzeniu obecni byli m.in. Dyrektor Muzeum Archidiecezjalnego ks. dr Henryk Pyka, Prezes Towarzystwa Miłośników Knurowa Eugeniusz Jurczyga i Kustosz Izby Tradycji KWK Knurów Bogusław Szyguła.
 
  

Tak rodziła się "nowa" Madonna. Foto: Jan Furgoł

Z okazji 70-lecia przeniesienia drewnianego kościoła św. Wawrzyńca z Knurowa do Chorzowa, Muzeum w Chorzowie zorganizowało okolicznościową wystawę poświęconą tej świątyni. Na wystawie, która była była czynna w okresie od listopada 2008 r. do lutego 2009 r. zaprezentowano  m.in.  najstarsze zabytki znajdujące się kiedyś w świątyni, w tym rzeźby: św. Anny Samotrzeciej, św. Wawrzyńca i Pięknej Madonna z Knurowa.

25 marca 2009 r. Towarzystwo Miłośników Knurowa zorganizowało w kinie Casino w Knurowie spotkanie połączone z promocją wyjątkowych monet i znaczków przedstawiających Piękną Knurowską Madonnę i inne walory naszego miasta. Dochód z cegiełek zostanie przeznaczony na pokrycie kosztów związanych z wykonaniem kopii figury Matki Bożej. Piękna Madonna powróci do Knurowa do najstarszego knurowskiego kościoła p.w. św. Antoniego i św. Barbary w Krywałdzie.
 
 

"Madonna w dom, Bóg w dom"
"Ślonzoczka w doma"

Po kilku latach starań, 23 kwietnia 2009 r. kopia Pięknej Madonny dotarła do Knurowa. Do czasu uroczystości przekazania rzeźby do kościoła w Krywałdzie, została ona umieszczona w Izbie Tradycji KWK "Knurów".
 
 

Ks dr Henryk Pyka przekazuje Madonnę

Madonna w Izbie Tradycji, od lewej: Bartłomiej Biżek, ks. Marek Kamiński, ks. Henryk Pyka, Bogusław Szyguła, Janusz Ćwiertnia

Narada w kościele w Krywałdzie Piękna Madonna będzie miała swoją Kaplicę

W wigilię Dnia Matki, 25.05.2009 r. Towarzystwo Miłośników Knurowa i SITG Izba Tradycji KWK "Knurów" zaprosiły mieszkańców na okolicznościowe spotkanie z "Naszą Matką" – Piękną Madonną z Knurowa, która od miesiąca gości w Izbie Tradycji.

Uczestnicy z zainteresowaniem wysłuchali informacji o historii tej najstarszej sześćsetletniej „Ślązaczki” (1, 2), na spotkanie przyszły cztery pokolenia knurowian (3) do swej Matki przyszli i synowie (4).

Kult naszej Madonny sprawił że na spotkanie przybyli przedstawiciele Związku Górnośląskiego na czele z Kapelanem Związku Ks. Kanonikiem Pawłem Buchtą i Prezesem Bractwa Gwarków Związku Górnośląskiego Jerzym Mańką.

Spotkanie zakończono wspólnym piękny śpiewem o Matce przy tradycyjnym śląskim kołoczu.
 
 

1

2

3

4

Uroczystość powitania i intronizacji Pięknej Madonny w kościele w Krywałdzie nastąpiła w sobotę 6 czerwca 2009 r.  Knurowska Madonna przewieziona została w procesji konnej z Izby Tradycji KWK "Knurów" do Krywałdu. Na trasie przejazdu figury ulicami miasta (Niepodległości, Michalskiego i Zwycięstwa) zostały przyozdobione okna i płoty domostw. Wiele osób witało figurę, stojąc przy drodze. Procesji konnej towarzyszył Bogusław Szyguła - kustosz Izby Tradycji KWK "Knurów", Eugeniusz Jurczyga - prezes Towarzystwa Miłośników Knurowa oraz ks. dr Henryk Pyka - dyrektor Muzeum Archidiecezjalnego w Katowicach.

Wprowadzenia i poświęcenia figury dokonał ksiądz arcybiskup Damian Zimoń, Metropolita Katowicki. W uroczystości intronizacji figury Matki Bożej brali udział przedstawiciele parafii z całego dekanatu Knurów, licznie zgromadzeni księża, wierni, oraz oficjalne delegacje: Starostwa Powiatowego w Gliwicach (Starosta Michał Nieszporek i wiceprzewodnicząca Rady Powiatu Ewa Jurczyga), Urzędu Miasta Knurów (pani wiceprezydent Barbarę Zwierzyńska), Kopalni KWK Knurów, Kopalni KWK Szczygłowice, Zarząd Związku Górnośląskiego, Towarzystwa Miłośników Knurowa. Wśród licznie zebranych gości była także pani wiceminister Edukacji Narodowej Krystyna Szumilas oraz twórca figury Pięknej Madonny - Bartłomiej Biżek-Varisella z pracowni Konserwacji Zabytków z Krakowa.

Pięknej Madonnie z Knurowa  nadano tytuł Matki Pięknej Miłości.
 
 
 

 


Na zakończenie uroczystości intronizacji zabrzmiał w kościele napisany specjalnie z tej okazji, Hymn do Matki Bożej.


HYMN DO MATKI BOŻEJ

Nasza najdroższa Madonno Piękna,
Knurowska Pani, Matko Najświętsza.
Jesteś Królową świata całego,
Bądź też patronką miasta naszego.

Ty byłaś z nami przez całe wieki,
Jesteśmy dumni z Twojej opieki.
Nie chcemy dłużej pozostać sami,
Piękna Madonno, módl się za nami.

W naszej świątyni jest miejsce Twoje,
Chcemy powierzać Ci troski swoje.
Teraz już z nami zostań na zawsze,
Wysłuchaj Pani modlitwy nasze.

Patrząc na Ciebie w barwach i blasku,
Dziękować chcemy za Twoje łaski.
Nasza Patronko Tyś najpiękniejsza,
Knurowska Pani najcudowniejsza.

Słowa: Jan Furgoł

Piękna Madonna ilustruje kalendarz na rok 2010, który ukazał się nakładem Towarzystwa Miłośników Knurowa.
 

 
Towarzystwo Miłośników Knurowa przygotowało wystawę fotografii obrazującej tok wydarzeń związanych z tworzeniem kopii figury Pięknej Madonny z Knurowa, jej wykonaniem w krakowskiej pracowni artystycznej, sprowadzeniem kopii figury do Knurowa i jej uroczystym poświęceniem. Oficjalne otwarcie wystawy "Powrót Knurowskiej Madonny" odbyło się 27 stycznia 2010 r. w klubie LWSM Gama. Wystawa, która wcześniej była prezentowana w kościele w Krywałdzie, zawiera ponad 70 ciekawych fotografii. Autorami zdjęć są: Jan Furgoł, Paweł Błaszak i Roman Matysik.

 

"Piękna Madonna z Knurowa - Matka Pięknej Miłości. Od zapatrzenia i fascynacji do kultu i zawierzenia" - to tytuł publikacji autorstwa Bogusława Szyguły wydany nakładem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa oraz Izby Tradycji KWK "Knurów". Publikacja ma formę albumu - oprócz tekstów o historii sześćsetletniej figury, zwiera przede wszystkim mnóstwo zdjęć.

 

 
W styczniu 2010 r. rozpoczęły się prace adaptacyjne związane z przygotowaniem specjalnej kaplicy w kościele w Krywałdzie, która będzie nazywać się Kaplicą Pięknej Madonny z Knurowa. Uroczyste otwarcie kaplicy, nabożeństwo z przeniesieniem figury Matki Bożej odbyło się w sobotę, 27 marca.

Poświęcenie kaplicy Pięknej Madonny, nowego ołtarza, w którym została umieszczona figura Matki Pięknej Miłości odbyło się w dniu odpustu parafialnego, 20 czerwca 2010 r. Poświęcenia dokonał ks. prał. Marian Wandrasz.

Foto: Jan Furgoł.
 

 
W imieniu członków  Stowarzyszenia Kulturalnego Śląska i Moraw z Duesseldorfu oraz Fundacji Dom Górnośląski z Ratingen (Nadrenia Północna-Westfalia) na początku marca 2011 r. przewodniczący Stowarzyszenia Gregor Ploch i dyrektor Fundacji Stephan Kaiser wysłali prośbę do metropolity katowickiego abp. Damiana Zimonia o nadanie Madonnie z Knurowa, Matce Pięknej Miłości, tytułu patronki górnośląskich emigrantów.

„Górnoślązacy, którzy z różnych powodów opuścili swoje rodzinne strony, teraz bardzo często odwiedzają swoją małą ojczyznę. W czasie tych wizyt chcą odwiedzić świątynię w Krywałdzie, w której znalazła schronienie najstarsza Ślązaczka – Piękna Madonna z Knurowa. Od figury Matki Pięknej Miłości bije czarujący blask. W tym kościółku czujemy się jak u Naszej Matki. Pobyt w tej najmniejszej świątyni, w tak uroczym, zacisznym miejscu, służyć będzie zadumie, modlitwie i refleksji. Wnętrze tego kościółka przypomina typowy, rodzinny, śląski dom. (...) Cieszylibyśmy się zatem, gdyby Górnoślązacy żyjący za granicą w sposób szczególny mogli się odnosić do figurki Madonny i identyfikować się z nią jako ze swoją patronką” – napisali do metropolity katowickiego Gregor Ploch i Stephan Kaiser.

Tę inicjatywę poparło Bractwo Gwarków Związku Górnośląskiego, prezydent Knurowa Adam Rams oraz ks. Marek Kamieński, proboszcz krywałdzkiej parafii.

Metropolita katowicki abp Damian Zimoń pozytywnie zareagował na przesłaną suplikę.


 

Przeczytaj wybrane artykuły o Pięknej Madonnie z Knurowa, które ukazały się w prasie:
 
- Dzień Kobiet w Muzeum Archidiecezjalnym. Piękna Madonna z Knurowa wróciła po renowacji.
  (Gość Niedzielny nr 12/684 z 20.03.2005 r.)
- Czy Madonna z Knurowa stanie w knurowskim kościele? Zdecyduje hojność mieszkańców.
  (Gość Niedzielny, nr 30/702 z 24.07.2005 r.)
- Piękna Madonna z Knurowa (Nowiny Rybnickie, 04.05.2005 r.)
- Piękna sześćsetletnia (Polska. Dziennik Zachodni, 06.05.2005 r.)
- Sacrum naszych ojców (Nowiny Rybnickie, 22.03.2006 r.)
- Świadectwo rzeźb (Nowiny Rybnickie, 29.03.2006 r.)
- Kopia figurki czczonej od pokoleń wraca do Knurowa
  (Polska. Dziennik Zachodni, 16.03.2007 r.)
- Powrót Pięknej Madonny do knurowskiego kościoła
  (Polska. Dziennik Zachodni, 24.03.2009 r.)
- "Najstarsza Ślązaczka" może być patronką emigrantów
  (Nettg.pl - Portal Trybuny Górniczej, 02.04.2009 r.)
- Knurów: Piękna Madonna w Izbie Tradycji
  (Nettg.pl - Portal Trybuny Górniczej, 03.05.2009 r.)
- Piękna Madonna z Knurowa już w domu
  (Polska. Dziennik Zachodni, 11.05.2009 r.)
- Górniczy Dzień Matki z Piękną Madonną
  (Nettg.pl - Portal Trybuny Górniczej, 23.05.2009 r.)
- Wyjątkowy Dzień Matki z "Najstarszą Ślązaczką"
  (Nettg.pl - Portal Trybuny Górniczej, 26.05.2009 r.)
- Piękna Madonna wróci na ołtarze (Nowiny Rybnickie, 27.05.2005 r.)
- Uroczysta intronizacja figury Pięknej Madonny w Knurowie-Krywałdzie
  (Nettg.pl - Portal Trybuny Górniczej, 06.06.2009 r.)
- Fotorelacje z uroczystości intronizacji Pięknej Madonny w kościele w Krywałdzie
   na stronie: Parafii Krywałd, w serwisie Miasto Knurów.
- Piękna Madonna z Knurowa patronką górnośląskich emigrantów
  (Samo życie, 25.02.2011 r.)
- Górnośląscy emigranci chcą patronki
  (Nettg.pl - Portal Trybuny Górniczej, 10.04.2011 r.)